verwarring

Ademloos kijkt de hele wereld naar Engeland en het Brexit drama dat zich nu in de beslissende fase bevindt. Zelfs in Nederland wordt er live meegekeken met het Engelse lagerhuis en dat veroorzaakt nogal wat verwonderde reacties. Dat er zo veel geschreeuwd wordt, niet alleen door de voorzitter -'order!'- maar vooral ook door al die nette Etonians die elkaar voor rotte vis uitmaken. En er zijn serieuze commentatoren die hun licht laten schijnen op de recente chaos rond de uittreding van het VK. Zoals vandaag David van Reybrouck in OVT, het radio-vlaggenschip van de VPRO. Van Reybrouck beweerde, en ik ben het met hem eens, dat het referendum dat Cameron uitschreef een strategische maar vooral ideologische misser was: hoe kun je de verhouding met je buren, waar je voor meer dan de helft afhankelijk bent wat economie betreft, uitdrukken in leave of remain? 

David van Reybrouck

Het idee: England is leaving Europe is an sich al potsierlijk. Eén blik op de wereldbol laat zien dat Engeland deel uitmaakt van Europa, en tot ze het eiland in zijn geheel de Atlantische Oceaan over slepen en voor de kust van Florida verankeren, blijft dat zo. Het gaat dus om het definiëren van een nieuwe verstandhouding, economisch en politiek, met de buren. En dat laat zich onmogelijk in een yes of no vertalen.
Maar Brexit legt nog wat anders bloot, en regelmatige lezers van B=B kan dat niet ontgaan zijn: het gaat gewoon niet goed met Engeland. De politiek riekt uit al zijn poriën naar populisme, zowel aan de linker- als de rechterkant. Door voor closet Brexiteer Corbyn te kiezen die tot de gestaalde kaders van de linker vleugel behoort kon Labour niet de vuist tegen Brexit maken die nodig was tijdens het referendum. In de aanloop naar de werkelijke uittreding is de communicatie op dit gebied van Labour mistiger dan ooit. De officiële partijlijn is nu dat Labour een nieuw referendum, een peoples vote, afwijst en dat ze gaan voor nieuwe verkiezingen. Het is overigens maar helemaal de vraag of Labour die verkiezingen gaat winnen. Mocht dat zo zijn, dan is nu al duidelijk dat Brexit onder Labour door zal gaan, waarschijnlijk in een iets zachtere vorm.
De Tories willen geen verkiezingen maar wat ze wel willen is eigenlijk net zo onduidelijk als bij Labour. De partij is tot op het bot verdeeld, met hardliners als Jacob Rees-Mogg maar ook Boris Johnson die denken dat een No Deal Brexit de Engelse economie niet zal schaden maar integendeel, een boost zal geven. Een originele visie, dat moet gezegd worden. De deal van May wordt hier inmiddels als een lachertje afgedaan. Of dat zo is is maar helemaal de vraag: maar het lijkt nu even voor alle partijen een handig uitgangspunt. Ondertussen laten de Tories May nog steeds de kastanjes uit het vuur halen.


Dat er aan beide kanten in hoge mate reductionistisch gecommuniceerd wordt is duidelijk. Wat ook steeds meer duidelijk wordt is hoe schadelijk Brexit niet alleen is voor de economieën van Engeland en haar handelspartners maar vooral voor het imago van het land. Er verschijnen steeds meer commentaren die spreken van een kapotte natie -in deze blog schreven we dat al een paar posts geleden- en hoe de echte problemen van het VK niet in de verhouding met Europa liggen maar in het land zelf. De bezuinigingen, het staatkundige model en vooral de tweedeling duwen het VK naar de afgrond. Verschillen tussen arm en rijk, maar zeker ook tussen het rijke zuiden en de arme gewesten, zoals hier in het Noordoosten, zorgen voor een voortdurende maatschappelijke onrust die met of zonder Brexit het land in zijn greep zal houden. Wie over de doodzieke daklozen moet stappen om op zijn werkplek te komen, wie dagelijks ziet hoe de NHS er aan toe is na jaren van bezuinigingen en hoe de buurt verloedert door gebrek aan onderhoud van openbare ruimte en onroerend goed, die wil dat er wat verandert. Maar Brexit zuigt alle politieke energie naar zich toe, terwijl er genoeg te repareren is in de Britse natie.
Wat er ook gebeurt, hoe de verwarring rond Brexit ook uit gaat pakken, het zal nog een tijd duren voor de Britse politiek zich weer  kan richten op die echt belangrijke zaken. Wie zichzelf een lol wil doen leze dit artikel van Fintan O' Toole, van de Irish Times, waarin hij de tragedie op een zeer smakelijke, en niet zonder Iers leedvermaak, opdist.